Αρνητική μέθοδος στην εκπαίδευση ζώων ονομάζεται εκείνη η μέθοδος που επιτρέπει/ενθαρρύνει την χρήση οποιασδήποτε μορφή βίας για να κάνουμε το ζώο να συμπεριφερθεί με τον τρόπο που επιθυμούμε. Στην εκπαίδευση των σκύλων, τέτοιες μορφές βίας -σωματικές ή ψυχολογικές- είναι η χρήση του «πνίκτη», του ηλεκτρικού κολάρου, τραβήγματα του λουριού, σπρωξίματα με τα χέρια, κτύπημα με εφημερίδα ή άλλο αντικείμενο, πιάσιμο από το σβέρκο, κλωτσιές, απειλές, φωνές, κλπ.
Η χρήση βίας είναι φανερό ότι πάντοτε έχει «κόστος» - πληγώνει το σκυλί σας σωματικά ή ψυχολογικά. Η τιμωρία δεν δημιουργεί συμπεριφορές - μια αποτελεσματική τιμωρία μπορεί να καταπιέσει/περιορίσει για λίγο μια συμπεριφορά αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα επαναληφτεί. Εξ’ορισμού, μια τιμωρία πρέπει να είναι «επιθετική» για να αλλάξει την συμπεριφορά του ζώου. Όταν η τιμωρία προέρχεται από τον ιδιοκτήτη κάνει το σκυλί να αποφεύγει το αφεντικό του ή απλώς να μην κάνει την συγκεκριμένη συμπεριφορά όταν το αφεντικό του (η πηγή της τιμωρίας) είναι παρών. Η τιμωρία δεν δίνει πληροφορίες στο σκυλί για το τι θέλουμε να κάνει. Εάν πιάσετε το σκυλί σας να τρωει από το πιάτο σας και το κτυπήσετε, δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι έμαθε να τρωει μόνον από το δικό του πιάτο. Απλώς θα αποφεύγει να τρωει από το δικό σας πιάτο όταν νομίζει ότι θα το πιάσετε στα «πράσα». Όταν κυνηγάει την γάτα και το μαλώσετε, πιθανόν θα μάθει να αποφεύγει να κυνηγάει την γάτα όταν είσαστε παρών. Το σκυλί μαθαίνει να σας αποφεύγει, να μην χαίρεται την παρουσία σας και να συμπεριφέρεται, όπως πολλοί πελάτες μου λένε, «ύπουλα». Το σκυλί όμως δεν είναι «ύπουλο». Απλώς είναι έξυπνο και έμαθε να σας αποφεύγει για να μην το τιμωρείτε όταν κυνηγάει την γάτα ή τρωει την μπριζόλα σας.
Η τιμωρία μπορεί επίσης να επιδεινώσει μια ήδη ανεπιθύμητη συμπεριφορά, ειδικότερα όταν προσπαθούμε να «διορθώσουμε» μορφές επιθετικότητας προς άλλους σκύλους ή ανθρώπους. Εάν εσείς τιμωρήσετε το σκυλί σας επειδή εκδηλώνει επιθετικότητα, προς τις γάτες για παράδειγμα, ίσως ο Τζακ (ο σκύλος σας) να μην συνδυάσει την τιμωρία με την κακή συμπεριφορά του αλλά με την παρουσία της γάτας. Άρα για τον Τζακ η παρουσία της γάτας σημαίνει πόνος, άρα καλύτερα να την κυνηγήσουμε ή και να την εξολοθρεύσουμε για πάντα.
Δεν πρέπει λοιπόν να χρησιμοποιούμε την τιμωρία (αρνητική μέθοδο) σαν «επίδεσμο». Πρέπει να κοιτάξουμε, όχι μόνο την συμπεριφορά, αλλά και τι την προξενεί. Εάν για παράδειγμα το σκυλί σας γαβγίζει στο μπαλκόνι (επειδή πλήττει και δεν έχει τι να κάνει) κι εσείς χρησιμοποιήσετε το «διαβόητο ηλεκτρικό κολάρο», ίσως να γλιτώσετε από το γάβγισμα, αλλά το σκυλί σας συνεχίζει να πλήττει. Εσείς τότε θα έχετε άλλα προβλήματα, όπως το φάγωμα των λουλουδιών, το σκάψιμο στις γλάστρες, κλπ. γιατί δεν λύσατε το κύριο πρόβλημα του σκυλιού σας, που είναι η πλήξη του.
Το να έχουμε ένα σκυλί με καλούς τρόπους απαιτεί σωστή διαχείριση/πρόβλεψη και φροντίδα, καθώς και επιβράβευση κάθε καλής συμπεριφοράς του σκυλιού σας. Δεν πρέπει να αποκτούμε ένα σκυλί για να έχουμε κάτι να τιμωρούμε και να βγάζουμε τα απωθημένα μας. Τα σκυλιά είναι φίλοι μας. Είναι υπέροχα ζώα - δεν χρειάζεται να τα τιμωρούμε για το… «δικό τους καλό». Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να καλύπτουμε τις ανάγκες τους (ψυχολογικές, σωματικές και πνευματικές) και να τα εκπαιδεύουμε ώστε να συμπεριφέρονται με τρόπους αποδεκτούς από την κοινωνία μας. Πρέπει να κτίζουμε την σχέση μας με τους τετράποδους φίλους μας με αγάπη, εμπιστοσύνη και σεβασμό προς αυτούς. Συμπεριφερθείτε «τίμια» στο Τζακ, με σεβασμό και συνέπεια και αυτός θα σας το επιστρέψει εις διπλούν.
Η τιμωρία μπορεί επίσης να επιδεινώσει μια ήδη ανεπιθύμητη συμπεριφορά, ειδικότερα όταν προσπαθούμε να «διορθώσουμε» μορφές επιθετικότητας προς άλλους σκύλους ή ανθρώπους. Εάν εσείς τιμωρήσετε το σκυλί σας επειδή εκδηλώνει επιθετικότητα, προς τις γάτες για παράδειγμα, ίσως ο Τζακ (ο σκύλος σας) να μην συνδυάσει την τιμωρία με την κακή συμπεριφορά του αλλά με την παρουσία της γάτας. Άρα για τον Τζακ η παρουσία της γάτας σημαίνει πόνος, άρα καλύτερα να την κυνηγήσουμε ή και να την εξολοθρεύσουμε για πάντα.
Δεν πρέπει λοιπόν να χρησιμοποιούμε την τιμωρία (αρνητική μέθοδο) σαν «επίδεσμο». Πρέπει να κοιτάξουμε, όχι μόνο την συμπεριφορά, αλλά και τι την προξενεί. Εάν για παράδειγμα το σκυλί σας γαβγίζει στο μπαλκόνι (επειδή πλήττει και δεν έχει τι να κάνει) κι εσείς χρησιμοποιήσετε το «διαβόητο ηλεκτρικό κολάρο», ίσως να γλιτώσετε από το γάβγισμα, αλλά το σκυλί σας συνεχίζει να πλήττει. Εσείς τότε θα έχετε άλλα προβλήματα, όπως το φάγωμα των λουλουδιών, το σκάψιμο στις γλάστρες, κλπ. γιατί δεν λύσατε το κύριο πρόβλημα του σκυλιού σας, που είναι η πλήξη του.
Το να έχουμε ένα σκυλί με καλούς τρόπους απαιτεί σωστή διαχείριση/πρόβλεψη και φροντίδα, καθώς και επιβράβευση κάθε καλής συμπεριφοράς του σκυλιού σας. Δεν πρέπει να αποκτούμε ένα σκυλί για να έχουμε κάτι να τιμωρούμε και να βγάζουμε τα απωθημένα μας. Τα σκυλιά είναι φίλοι μας. Είναι υπέροχα ζώα - δεν χρειάζεται να τα τιμωρούμε για το… «δικό τους καλό». Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να καλύπτουμε τις ανάγκες τους (ψυχολογικές, σωματικές και πνευματικές) και να τα εκπαιδεύουμε ώστε να συμπεριφέρονται με τρόπους αποδεκτούς από την κοινωνία μας. Πρέπει να κτίζουμε την σχέση μας με τους τετράποδους φίλους μας με αγάπη, εμπιστοσύνη και σεβασμό προς αυτούς. Συμπεριφερθείτε «τίμια» στο Τζακ, με σεβασμό και συνέπεια και αυτός θα σας το επιστρέψει εις διπλούν.